Ośrodek Kultury Matematycznej w Mordach
i Szkoła Matematyki Poglądowej
— informacje

Grudzień 2018

Pierwsza zawsze jest bajka. W trzydziestolecie Szkół Matematyki Poglądowej

Marek Kordos, Warszawa


Artykuł ukazał sie w tomie 54 (2018), nr 1, ,,Wiadomości Matematycznych''. Umieszczamy go w naszej witrynie za zgodą Autora i Redakcji WM.



Styczeń 2017

Ośrodek Kultury Matematycznej w Mordach — w dwudziestopięciolecie (przypomniane pięć lat później)

Andrzej Dąbrowski, Wrocław; Zdzisław Pogoda, Kraków

Treść artykułu (pdf)



Wrzesień 2007

Ośrodek Kultury Matematycznej w Mordach jest nieformalną organizacją matematyków-wolontariuszy powołaną do życia na ogólnopolskiej konferencji, która odbyła się w grudniu 1987 roku w Siedlcach, a była poświęcona obecności kultury matematycznej w nauczaniu wszystkich szczebli. Jego założycielami byli pracownicy wyższych uczelni z 11 ośrodków w całym kraju, ze szczególnym uwzględnieniem uniwersytetów Warszawy, Krakowa i Wrocławia. Postanowiono mianowicie animować ruch na rzecz tego, by matematyka nie kryła się za formalizmami, nie odstraszała laików, aby była prezentowana ze wskazaniem jej miejsca w całokształcie cywilizacji i kultury, aby jej rozwój był relacjonowany w powiązaniu z wydarzeniami historii powszechnej. Celowi temu służyć miały przede wszystkim Szkoły Matematyki Poglądowej, przeznaczone dla młodych (jak się potem okazało nie tylko) kadr pracowników naukowych z całej Polski, jak też Szkoły organizowane na zamówienie różnych środowisk, przeważnie nauczycielskich, prowadzone w rozmaitych miastach. Ośrodek Kultury Matematycznej (OKM) został akredytowany przy uczelni siedleckiej tak dla zachowania równowagi między poszczególnymi centrami nauki, jak i ze względu na niesłychanie sprzyjającą atmosferę i realne warunki stworzone przez tę uczelnię. Nazwa Mordy pojawiła się ze względu na znajdujący się tam pałac, mający być siedzibą OKM, którego uczelnia, jak dotąd, nie jest w stanie wyremontować.

Szkoły Matematyki Poglądowej odbywają się dwa razy w roku, w ostatni (pięciodniowy) weekend stycznia i sierpnia — Szkoła w sierpniu 2007 roku była XXXIX. Są to imprezy złożone z 26 wykładów relacjonujących jakiś ogólny temat (np. Przestrzeń, Zdarzyło się w XX wieku, Pomysł czy rachunek). Każdy wykład ma innego wykładowcę — choć mamy wielu prelegentów występujących na licznych Szkołach, ich liczba przekroczyła 250. Prelegentami są najwybitniejsi uczeni z wielu dyscyplin — choćby Andrzej Białynicki-Birula, Władysław Narkiewicz, Stanisław Balcerzyk, Jerzy Mioduszewski, Roman Duda, Andrzej Schinzel, ale nie tylko matematycy: Henryk Samsonowicz, Magdalena Fikus, Lucjan Piela, Andrzej Rabczenko, Andrzej Grzegorczyk, Alicja Gronau itd., bo prezentowana jest matematyka rzeczywiście powiązana i konfrontowna z wszelakimi formami ludzkiej twórczości. Średnia liczba uczestników Szkoły to 60 osób, co pomnożone przez liczbę Szkół daje wyobrażenie o ich zasięgu.

Szkołom towarzyszy stosowne wydawnictwo — zeszyty Matematyka-­Społeczeństwo-­Nauczanie, sześcioarkuszowe relacje z odczytów na Szkołach, ale nie tylko. Prezentowane są również niedostępne po polsku klasyki, jak np. wykład habilitacyjny Riemanna. Druga forma działalności OKM — imprezy na zamówienie często stają się systematycznymi studiami podyplomowymi dla nauczycieli.
O ich znaczeniu można przekonać się choćby oglądając wydaną z notatek uczestników takiej Szkoły książkę Wykłady kaliskie — Szkoła geometrii (WSiP,1993), która została sprzedana na pniu i stanowi dziś antykwaryczny rarytas (tam, gdzie nie pracuje w szkole). Imprez tego rodzaju poprowadziliśmy ponad dwieście w najrozmaitszych miastach Polski. Część imprez w początkowym okresie prowadziliśmy także dla dzieci — dziś jednak polecamy robić to naszym uczniom-nauczycielom.

Działalność na rzecz kultury matematycznej udało się w ostatnim dziesięcioleciu podnieść do rangi niezbędnego elementu kształcenia na każdym szczeblu. Działalność OKM może być o tyle związana z tą tendencją, że uczestnicy działań OKM stanowią nieledwie większość nagrodzonych Wielką Nagrodą PTM im. Samuela Dicksteina i Nagrodą im. Hugona Steinhausa przyznawaną przez Polską Fundację Upowszechniania Nauki i Towarzystwo Popierania i Krzewienia Nauk, a więc największymi polskimi laurami w tym zakresie.

Ważną rzeczą jest podkreślenie wielkiego wkładu w tę działalność uczelni siedleckiej — obecnie Akademii Podlaskiej. Szczególna troska o funkcjonowanie OKM, jaką wykazywali wszyscy kolejni Rektorzy tej uczelni począwszy od profesora Jana Trętowskiego, a także praktyczna organizacja działań OKM, gdzie trzeba podkreślić niezwykle skuteczną aktywność dra Mirosława Jakubiaka, spowodowały, że twór fantazji raczej niż pragmatyzmu potrafi skutecznie funkcjonować już kilkanaście lat, jak sądzimy z pożytkiem dla kultury matematycznej tak zawodowych matematyków, jak nauczania wszystkich szczebli, a nawet, mówiąc szumnie, szerzej rozumianego społeczeństwa.

Przewodniczący Rady Programowej 
Ośrodka Kultury Matematycznej w Mordach 
Marek Kordos